× SanatanShakti.in About Us Home Founder Religion Education Health Contact Us Privacy Policy
indianStates.in

श्री सत्यनारायण व्रत कथा एवं पूजन विधि

Shri Satyanarayan Vrat Katha and worship method

विष्णु का ध्यान - पंचदेव पूजन विधि * विष्णुस्मरण * श्री विष्णु सहस्र नाम स्तोत्रम् * कृष्ण जन्माष्टमी * श्री राधाष्टमी * श्री राधाष्टकम * मधुराष्टकम् * युगलाष्टकम् * गोपाल सहस्त्रनाम पाठ * एकादशी * सम्पूर्ण एकादशी व्रत सूची * भगवान विष्णु के 108 नाम * ओम जय जगदीश हरे आरती * तुलसी विवाह व्रत * भीष्मपञ्चक व्रत * क्या एकादशी को तुलसी में जल देना चाहिए? * विष्णु के पूजन में चढ़ने वाले और न चढ़ने वाले पत्र-पुष्प * श्री विष्णु शत नामावलि (विष्णु पुराण) * विष्णुरूपा गायत्री का ध्यान * अनंत चतुर्दशी * दशावतार व्रत * सप्तश्लोकी गीता हिंदी अर्थ सहित * महाद्वादशी व्रत * हरि वासर और दूजी एकादशी क्या होता है? * विष्णु पुराण * पद्म पुराण * पापमोचिनी एकादशी * कामदा एकादशी * वरुथिनी एकादशी * मोहिनी एकादशी * अपरा एकादशी * निर्जला एकादशी * योगिनी एकादशी * देवशयनी एकादशी * कामिका एकादशी * पुत्रदा पवित्रा एकादशी * अजा अन्नदा एकादशी * इंदिरा एकादशी * पापांकुशा एकादशी * रमा एकादशी * देवउठनी एकादशी या देव प्रबोधिनी एकादशी * उत्पन्ना एकादशी * मोक्षदा एकादशी * सफला एकादशी * पुत्रदा एकादशी * षटतिला एकादशी * जया एकादशी * विजया एकादशी * आमलकी एकादशी * परम एकादशी * पद्मिनी कमला एकादशी * त्रिस्पृशा एकादशी * मत्स्य द्वादशी व्रत - व्यञ्जनद्वादशी व्रत * बृहस्पतिवार व्रतकथा व्रत माहात्म्य, व्रतविधि * बृहस्पति देव की आरती * श्री सत्यनारायण व्रत कथा * श्री सत्यनारायण व्रत कथा
 
Satyanarayan-Vrat-Katha

श्री सत्यनारायण व्रत कथा एवं पूजन विधि

  श्री सत्यनारायण पूजन विधि श्री सत्यनारायण व्रत कथा - कलश, षोडशमातृका एवं नवग्रह पूजन  
  श्री सत्यनारायण व्रत कथा - श्री शालिग्राम पूजन श्री सत्यनारायण व्रत कथा - प्रथम अध्याय  
  श्री सत्यनारायण व्रत कथा - दूसरा अध्याय श्री सत्यनारायण व्रत कथा - तीसरा अध्याय  
  श्री सत्यनारायण व्रत कथा - चौथा अध्याय श्री सत्यनारायण व्रत कथा - पंचम अध्याय  
  श्री सत्यनारायण व्रत कथा - हवन श्री सत्यनारायण व्रत कथा - आरती  
  श्री सत्यनारायण व्रत कथा - मंत्र पुष्पांजलि श्री सत्यनारायण व्रत कथा - विसर्जन  
  श्री सत्यनारायण व्रत कथा - प्रसाद ग्रहण श्री सत्यनारायण व्रत कथा - तुलसी ग्रहण - सहस्रार्चन  

श्री सत्यनारायण व्रत पूजन विधि

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥

पूजन क्रम प्रारम्भ -

मङ्गलं भगवान् विष्णुः मङ्गलं गरुडध्वजः।
मङ्गलं पुण्डरीकाक्ष मङ्गलाय तनो हरिः॥

सर्वप्रथम पूजनकर्ता स्नान आदि नित्यक्रिया से निवृत्त होकर, नवीन या घर में धोये हुए शुद्ध वस्त्र एवं उपवस्त्र धारण कर, सपत्नीक शुद्ध आसन पर पूर्व की ओर मुख करके बैठ जाएँ एवं पवित्र हो, पवित्रीकरण, आचमन आदि करें। यजमान पत्नी को यजमान के दक्षिण भाग में बैठने का विधान है। यथा

सर्वेषु शुभकार्येषु पत्नी दक्षिणतः शुभाः।
अभिषेके विप्रपादक्षालने चैव वामतः ॥
वामे पत्नी त्रिषु स्थाने पितृणां पाद शौचने।
रथारोहणकाले च ऋतुकाले सदा भवेत्॥

पवित्रीकरणम्

आचार्य नीचे लिखे मन्त्र से यजमान के ऊपर जल का प्रोक्षण करे -

ॐ अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थाङ्गतोऽपिवा।
यः स्मरेत्पुण्डरी काक्षं सबाह्याभ्यन्तरः शुचिः ॥
ॐ पुण्डरीकाक्षः पुनातु, पुण्डरीकाक्षः पुनातु, ॐ पुण्डरीकाक्षः पुनातु ॥

 

त्रिराचमनम्

निचे दिए मन्त्रों को पढ़ कर तीन बार आचमन करें एवं हाथ धो ले-
ॐ केशवाय नमः, ॐ नारायणाय नमः, ॐ माधवाय नमः । ॐ हृषीकेशाय नमः, इति करौ प्रक्षाल्य ।

आसनशुद्धिः -

अब हाथ में जल लेकर निम्न लिखित विनियोग पढ़ें और जल एक पात्र में या पृथिवी पर छोड़ दे।

विनियोगः
ॐ पृथिवीतिमन्त्रस्य मेरुपृष्ठ ऋषिः सुतलं छन्दः कूर्मों देवता आसन शोधने विनियोगः । ॐ पृथ्वी त्वया धृतालोका देवि त्वं विष्णुना धृता। त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु चासनम्॥

इसके बाद आसन में जल छिड़कें।

पवित्रीधारणम् -

निम्नलिखित मन्त्र से दाहिने हाथकी अनामिका के मूलभाग में पवित्रीधारण करे।

ॐ पवित्रेस्थो व्वैष्णव्यौसवितुर्व्वः प्रसवऽउत्पुनाम्यछिद्रेण पवित्रेण सूर्यस्यरश्मिभिः।
तस्यतेपवित्रपतेपवित्र पूतस्ययत्त्क्कामः पुनेतच्छकेयम् ।
यथा वज्रं सुरेन्द्रस्य यथा चक्रं हरेस्तथा।
त्रिशूलं च त्रिनेत्रस्य तथा मम पवित्रकम्॥

शिखाबन्धनम् -

हाथ में जल लेकर निम्नलिखित विनियोग पढ़ें और जल एक पात्र में या पृथिवी पर छोड़ दे।

विनियोगः
ॐ मानस्तोकिति मन्त्रस्य कुत्सऋषिः जगती छन्दः एकोरुद्रोदेवता शिखाबन्धने विनियोगः।

निम्नलिखित मन्त्र से शिखा बाँधे -

ॐ चित् रूपिणी महामाये दिव्यतेजः समन्विते।
तिष्ठ देवि शिखा बन्धे तेजो वृद्धिं कुरुश्च मे ॥
ब्रह्मवाक्य सहस्रेण शिववाक्य शतेन च।
विष्णोर्नाम सहस्रेण शिखाग्रन्थिं करोम्यहम्॥

प्राणायामः -

पूरक, कुम्भक एवं रेचक निम्नलिखित मन्त्र से तीन बार प्राणायाम करें -

ॐ भूः ॐ भुवः ॐ स्वः ॐ महः ॐ जनः ॐ तपः ॐ सत्यम् तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गोदेवस्य धीमहि धियो योनः प्रचोदयात् आपो ज्योति रसोमृतं ब्रह्म भूर्भुवः स्वरोम् ॥

अब प्राणायाम के बाद हाथ धो लें।

आधारशक्ति पृथिवी पूजनम् -

यजमान के सामने सिन्दूर से त्रिकोण रेखा खींच कर गन्ध, अक्षत व पुष्प लेकर माता पृथिवी की पूजा करे।

ॐ स्योनापृथिवि नोभवा नृक्षरानिवेशनी। यच्छानः शर्मासप्रथाः । ॐ भूर्भुवः स्वः आधारशक्त्यै नमः विष्णुपत्यै नमः वसुन्धरायै नमः सकल पूजनार्थे गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि।

अब भूमि को स्पर्श कर प्रणाम करें -

प्रर्थनाम् -
ॐ पृथ्वी त्वया घृतालोका देवि त्वं विष्णुना घृता।
त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु चासनम्॥
ॐ भूर्भुवः स्वः पृथिव्यै नमः प्रार्थना पूर्वकं नमस्करोमि प्रणमामि ।

अब निम्नलिखित मन्त्रों से अपने संप्रदायानुसार चन्दन लगायें -

पुरुष तिलककरण मन्त्र -

ॐ भद्रमस्तु शिवञ्चास्तु महालक्ष्मीः प्रसीदतु।
रक्षन्तु त्वां सदा देवाः सम्पदः सन्तु सर्वदा ॥

महापुरुष तिलक करण मन्त्र -

ॐ स्वस्तिनऽइन्द्रोव्वृद्धश्श्रवाः स्वस्तिनः पूषाध्विश्ववेदाः ।
स्वस्ति नस्ताक्ष्यर्थोऽअरिष्टनेमिः स्वस्तिनोबृहस्प्पतिर्दधातु ।

इसके बाद अक्षत लगाएँ -

अक्षतारोपणम् -
ॐयुञ्जन्ति ब्रध्नमरुषं चरन्तंपरितस्थुषः ।
रोचन्तेरोचनादिवि।
(ऋग्वे.)

बालक तिलक मन्त्र -

ॐ यावद् गङ्गा कुरुक्षेत्रे यावत्तिष्ठति मेदिनी।
यावद् रामकथा लोके तावञ्जीवतु बालकः ॥

कन्या तिलक मन्त्र -

ॐ अम्बेऽअम्बिकेऽम्बालिके नमानयति कश्चन।
स सस्त्यश्श्वकः सुभद्रिकां काम्पीलवासिनीम्॥

सौभाग्यवती स्त्री तिलक मन्त्र -

ॐ श्रीश्चतेलक्ष्मीश्च पत्क्न्यावहोरात्रे पार्श्वेनक्षत्राणि रूपमश्विनौ व्ळ्यात्तम् ।
इष्णत्रिषाणामुम्मऽइषाण सर्वलोकम्मऽइषाण॥

(आयुष्मती सौभाग्वतीपुत्रवती जीववत्सा भव)

विधवा तिलक मन्त्र -

ॐ तद्विष्णोः परमंपदगुंग सदापश्यन्ति सूरयः।
दिवीव चक्षुराततम्॥
त्रीणिपदा व्विचक्रमे विष्णुर्गोपाऽअदाब्भ्यः ।
अतो धर्माणि धारयन् ॥

(आयुष्मती धर्मवती विष्णुव्रतवती भव)

रक्षासूत्र बन्धन -

निम्नलिखित मन्त्र से यजमान के दक्षिण हाथ में रक्षासूत्र बाँधे और कन्याओं के दक्षिण हाथ में ही मौली बाँधें एवं विवाहित स्त्रियों के बायें हाथ में रक्षासूत्र बाधें।

ॐ येन बद्धो बलीराजा दानवेन्द्रो महाबलः।
ते न त्वां मनु बध्नामि रक्षे मा चल मा चल॥

यजमान रक्षासूत्र बन्धन -

ॐ यदाबध्नन्दाक्षायणाहिरण्या शतानीकाय सुमनस्यमानाः ।
तन्मऽ आबध्नामि शतशारदाया युष्माञ्जर दृष्टिर्यथासम् ॥

यजमानपत्नी रक्षासूत्र बन्धन

ॐ तम्पत्नीभिरनु गच्छेमदेवाः पुत्रैर्भातृभिरुतवाहिरण्यैः ।
नाकङ् गृभ्णानाः सुकृतस्य लोके तृतीये पृष्ठेऽअधिरोचने दिवः ॥

ग्रन्थिबन्धनम् (गठजोड़ा)

इस मन्त्र से ग्रन्थिबन्धन (गठजोड़ा) करें-

ॐ श्रीश्चतेलक्ष्मीश्चपत्वन्यावहोरात्रैपार्थे नक्षत्राणिरूपमश्चिनौ व्व्यात्तम् । इष्णन्निषाणामुम्मऽइषाण सर्व्वलोकम्मऽइषाण॥

कर्मपात्रपूजनम्

यजमान के बायीं ओर त्रिकोण मण्डल बनाकर गन्धाक्षत से पूजन कर कर्मपात्र स्थापित करें एवं हाथ में अक्षत पुष्प लेकर निम्नलिखित मन्त्र से वरुण का आवाहन करें -

ॐ भगवन् वरुणागच्छ त्वमस्मिन् कलशे प्रभो।
कुर्वेऽत्रैव प्रतिष्ठां ते जलानां शुद्धि हेतवे ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः अस्मिन् कलशे वरुणं साङ्ग सपरिवारं सायुधं स शक्तिकं आवाहयामि स्थापयामि, सर्वोपचारार्थे गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि नमस्करोमि ।

इसके बाद अङ्कुश मुद्रा दिखाकर तीर्थों का आवाहन करें एवं मत्स्य मुद्रा से ढँक लें, व निम्नलिखित मन्त्र को आठ बार पढ़ें -

ॐ वं वरुणाय नमः ।

कर्मपात्र का थोड़ा सा जल लेकर पूजन सामग्री, भूमि एवं यजमान के ऊपर निम्नलिखित मन्त्र से संप्रोक्षण करें -

ॐ पुनन्तु मा देवजना: पुनन्तु मनसाधियः ।
पुनन्तु व्विश्श्वा भूतानि जातवेदः पुनीहि मा॥

भूतापसारणम् (रक्षाविधान) -

बाएँ हाथ में पीली सरसो या अक्षत लेकर दाहिने हाथ से कर्म भूमि के चारों तरफ व दसों दिशाओं में निम्न मन्त्र पढ़ते हुए बिखेरकर भूतापसारण करें -

अपसर्पन्तु ते भूता ये भूता भूमि संस्थिताः।
ये भूता विघ्नकर्तारः ते नश्यन्तु शिवाज्ञया ॥

अपक्रामन्तु भूतानि पिशाचाः सर्वतो दिशम् ।
सर्वेषामविरोधेन पूजा कर्म समारभे॥

यदत्र संस्थितं भूतं स्थानमाश्रित्य सर्वदा।
स्थानं त्यक्त्वा तु तत्सर्वं यत्रस्थं तत्र गच्छतु ॥

भूत प्रेत पिशाचाद्या अपक्रामन्तु राक्षसाः ।
स्थानदस्माद् ब्रजन्त्यन्यत् स्वीकरोमि भुवं त्विमाम्॥

भूतानि राक्षसा वापि येऽत्र तिष्ठन्ति के चन।
ते सर्वेऽप्यपगच्छन्तु देवपूजां करोम्यहम्॥

तीन बार ताली बजाकर सभी विघ्नों का अपसारण करें।

स्वस्तिवाचनम् : -

हाथ में अक्षत पुष्प लेकर सुन्दर धारणाओं की कल्पना करें एवं मंगल मन्त्रों को श्रवण करें।

ॐ आनोभ‌द्राः क्क्रतवोयन्तु व्विश्वतोदब्धासोऽअपरीतासऽउद्भिदः । देवानौयथासद मिवृधेऽअसन्न प्प्रायुवो रक्षितारोदिवे दिवे ॥१॥

देवानाम्भद्भासुमतिऋजूयतान्देवानाथं रातिरभिनो निवर्त्तताम्। देवाना सख्यमुपसे दिमाव्वयन्देवा नआयुः प्रतिरन्तु जीवसे ॥२॥

तान्पूङ्ख्या निविदा हूमहेव्वयम्भगम्मित्रमदितिन्दक्षमग्निधम्। अर्य्यमणं व्वरुणः सोममश्विना सरस्वती नः सुभगा मयस्करत् ॥३॥

तन्त्रोव्वातो मयो भुव्वातुभेषजन्तन्माता पृथिवीतत्पिताद्यौः । तद्मावाणः सोमसुतोमयोभुवस्तदश्विना शृणुतन्धिष्ण्या युवम् ॥४॥

तमीशानञ्जग तस्तस्थुषस्पतिन्धियञ्जिन्वमवसे हूमहे व्वयम्। पूषा नो यथा वेदसामसदृघे रक्क्षिता पायुरदब्धः स्वस्तये ॥५॥

ॐ स्वस्तिनऽइन्द्रोव्वृद्धश्श्रवाः स्वस्तिनः पूषाव्विश्ववेदाः । स्वस्तिनस्ताक्ष्यर्थोऽअरिष्टनेमिः स्वस्तिनोबृहस्प्पतिर्दधातु ॥६॥

पृषदश्वामरुतः पृश्त्रिमातरः शुभैय्यावानो व्विदथेषुजग्मयः। अग्नि जिह्वामनवः सूरचक्षसो व्विश्वेनोदेवाऽ अवसागमन्त्रिह ॥७॥

भद्दङ्कण्र्णेभिः शृणुयामदेवा भद्रम्पश्येमाक्षभिर्यजत्राः । स्थिरैरङ्गैस्तुष्टुवार्थ सस्तनूभिर्व्यशे महिदेवहि तैव्यदायुः ॥८॥

शतमिन्नुशरदोऽअन्तिदेवा यत्रानश्चक्राजरसन्तनूनाम्। पुत्रासोयत्र पितरो भवन्तिमानोमद्ध्यारीरिषतायुर्गन्तोः ॥९॥

अदितिौँ रदितिरन्तरिक्ष मदितिर्माता स पितासपुत्रः। विश्वेदेवाऽ अदितिः पञ्चजनाऽ अदितिर्जा तमदिति र्जनित्त्वम् ॥१०॥

द्यौः शान्तिरन्तरिक्ष शान्तिः पृथिवीशान्तिरापः शान्तिरोषधयः शान्तिः। व्वनस्प्पतयः शान्तिर्विश्वे देवाः शान्तिर्ब्रह्मशान्तिः सर्व्वः शान्तिः शान्तिरेव शान्तिः सामाशान्तिरेधि ॥११॥

यतोयतः समीहसेततोनोऽअभयङ्करु। शत्रः कुरुप्प्रजाभ्योभयन्त्रः पशुभ्यः ॥१२॥

॥ ॐशान्तिः, शान्तिः, शान्तिः ॥ शान्तिर्भवतु सुशान्तिर्भवतु ॥

॥ शान्तिर्भवतु सुशान्तिर्भवतु ॥

निम्नलिखित मन्त्रों से हाथ में अक्षत पुष्प लेकर महागणपति-लक्ष्मी आदि का स्मरण करें -

ॐ श्रीमन्महागणाधिपतये नमः। ॐ लक्ष्मीनारायणाभ्यां नमः। ॐ उमा महेश्वराभ्यां नमः। ॐ वाणीहिरण्यगर्भाभ्यां नमः । ॐ शची पुरन्दराभ्यां नमः। ॐ माता पितृचरणकमलेभ्यो नमः। ॐ इष्टदेवताभ्यो नमः। ॐ कुलदेवताभ्यो नमः । ॐ ग्रामदेवताभ्यो नमः। ॐ स्थानदेवताभ्यो नमः। ॐ वास्तुदेवताभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो देवेभ्यो नमः। ॐ परात्परगुरुभ्यो नमः। ॐ गुरुभ्यो नमः। ॐ परमेष्ठीगुरुभ्यो नमः। ॐ परमगुरुभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो ब्राह्मणेभ्यो नमः। ॐ एतत् कर्मप्रधान देवताभ्यो नमः।

द्वादशदेवानां नमस्कृत्य : अब गणेशजी का ध्यान करें -

सुमुखश्चैक दन्तश्च कपिलोगज कर्णकः। लम्बोदरश्च विकटो विघ्ननाशो विनायकः ॥ धूम्रकेतुर्गणाध्यक्षो भालचन्द्रो गजाननः । द्वादशैतानि नामानि यः पठेच्छृणुयादपि ॥ विद्यारम्भे विवाहे च प्रवेशे निर्गमै तथा। संग्रामे संकटे चैव विघ्नस्तस्य न जायते॥ शुक्लाम्बरधरं देवं शशिवर्णं चतुर्भुजम्। प्रसत्र वदनं ध्यायेत् सर्व विघ्नोपशान्तये ॥ अभीप्सितार्थ सिद्धयर्थं पूजितो यः सुरासुरैः । सर्वविघ्न हरस्तस्मै गणाधिपतये नमः ॥ सर्वमङ्गल माङ्गल्ये शिवे सर्वार्थ साधिके। शरण्ये त्र्यम्बके गौरि नारायणि नमोऽस्तु ते ॥ सर्वदा सर्वकार्येषु नास्ति तेषाममङ्गलम्। येषां हृदिस्थो भगवान् मङ्गलाय तनो हरिः ॥ तदेव लग्नं सुदिनं तदेव ताराबलं चन्द्रबलं तदेव। विद्याबलं दैवबलं तदेव लक्ष्मीपते तेऽङ्घ्रियुगं स्मरामि ॥ लाभस्तेषां जयस्तेषां कुतस्तेषां पराजयः। येषामिन्दीवरश्यामो हृदयस्थो जनार्दनः ॥ यत्र योगेश्वरः कृष्णो यत्रपार्थों धनुर्धरः। तत्र श्रीर्विजयोर्भूति ध्रुर्वा नीतिर्मतिर्मम ॥ अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते। तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् ॥ स्मृतेः सकलकल्याणं भाजनं यत्र जायते। पुरुषं तमजं नित्यं व्रजामि शरणं हरिम् ॥ सर्वेष्वारम्भ कार्येषु त्रयस्त्रिभुवनेश्वराः। देवा दिशन्तु नः सिद्धिं ब्रह्मेशान जनार्दनाः ॥ विश्वेशं माधवं दुण्डिं दण्डपाणिं च भैरवम्। वन्दे काशीं गुहांगङ्गां भवानीं मणि कर्णिकाम्॥ वक्रतुण्ड महाकाय कोटि सूर्य समप्रभ । निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥ विनायकं गुरुं भानुं ब्रह्मविष्णु महेश्वरान्। सरस्वतीं प्रणम्यादौ सर्वकार्येषु सिद्धये ॥

श्री सत्यनारायण व्रत संकल्प -

यजमान अपने हाथ में जल, अक्षत, पुष्प, सुपाड़ी, पैसा एवं कुश रखकर पवित्र भावना से पूजन करने के निमित्त प्रतिज्ञा संकल्प करें -

ॐ विष्णुः, विष्णुः, विष्णुः श्रीमद्भगवतो महापुरुषस्य विष्णोराज्ञया प्रवर्तमानस्य अद्य श्रीब्राह्मणोह्नि द्वितीयेपरार्द्ध विष्णुपदे श्रीश्वेतवाराहकल्पे वैवश्वतमन्वन्तरे अष्टाविंशतितमे युगे कलियुगे कलिप्रथमचरणे भूर्लोके जम्बूद्वीपे भारतवर्षे भरतखण्डे आर्यावर्तान्तर्गत ब्रह्मावर्तेर्तेंक देशे.... स्थाने, विक्रमशके बौद्धावतारे.... नामसंवत्सरे.... अयने..... ऋतौ... मासे..... पक्षे.... तिथौ.... वारे.... नक्षत्रे.... योगे... करणे.... राशि स्थितेचन्द्रे.... राशिस्थिते भास्करे... रास्थिते देवगुरौ शेषेषु ग्रहेषु यथा यथा राशिस्थान स्थितेषु सत्सु एवं ग्रह गुण गण विशेषण विशिष्टायां शुभ वेलायां शुभपुण्य तिथ..... गोत्रोत्पत्रोऽहं...... नामोऽहं (वर्मोऽहं / गुप्तोऽह) शर्मोऽहं ममात्मनः श्रुतिस्मृति पुराण इतिहासोक्त फलावाप्तये, ऐश्वर्य अभिवृद्धयर्थ, अप्राप्त लक्ष्मी प्राप्त्यर्थं, प्राप्त लक्ष्म्याः चिरकाल संरक्षणार्थ, सकल मन ईप्सित कामना संसिद्धि अर्थ, लौके सभायां राजद्वारे वा सर्वत्र यश विजय लाभादि प्राप्ति अर्थ, इह जन्मनि जन्मान्तरे वा सकल दुरित उपशमनार्थ, जन्मकुण्डल्यां, वर्षकुण्डल्यां, मास कुण्डल्यां, गोचरे च अरिष्ट स्थान स्थितानां सूर्यादिनवग्रह कृत सर्वविध पीडोपशान्त्यर्थ, सर्वापच्छान्ति पूर्वकं क्षेमस्थैर्य दीर्घायुः आरोग्य विपुल धन धान्य पुत्र पौत्रादि प्राप्त्यर्थं सूर्यादि नवग्रहानुकूलता प्राप्त्यर्थं, तथा इन्द्रादिदश दिक्पाल प्रसन्नता सिद्धार्थ, धर्मार्थ काम मोक्ष चतुर्विध पुरुषार्थ सिद्धिद्वारा श्रीसत्यनारायण प्रीत्यर्थं, श्रीसत्यनारायणस्य पूजन कथा श्रवणाख्यं कर्म करिष्ये।

संकल्प कर जल छोड़ दें। फिर पुनः जल अक्षत लेकर गणपति आदि देवताओं के पूजन का संकल्प करें -

संकल्पिते कमर्णि दीप घण्टा शङ्खाद्यर्चन पूर्वक, तत्रादौ निर्विघ्नता सिद्धार्थं आदौश्रीगणेशाम्बिकयोः पूजनं, आचार्यादिवरणं, कलश पूजनं, तथा च मातृका, नवग्रहादि देवानां आवाहन प्रतिष्ठापन पूर्वकं यथामिलितोपचार द्रव्यैः सर्वे सांकल्पित देवानां पूजनमहं करिष्ये।

कर्मज्योति पूजन -

कलश के दक्षिण भाग में दीपक के लिये अक्षत आदि से आसन बनाकर उसपर दीपक रखकर हाथ में गन्छ, अक्षत व पुष्प लेकर आवाहन करें।

ॐ अग्ग्रिज्ज्योतिषा ज्ज्योतिष्मान्नुक्मो वच॑साव्वच॑स्वान् । सहस्रदाऽअसि सहस्रायत्वा ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः दीपस्थदेवतायै नमः कर्मज्योत्यै नमः आवाहयामि स्थापयामि सकलपूजनार्थे गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि।

प्रार्थना : अब प्रार्थना करें -

भो दीपदेव रूपस्त्वं कर्मसाक्षी ह्यविघ्नकृत्। यावत् कर्म समाप्तिः स्यात् तावदत्र स्थिरो भव॥ ॐ भूर्भुवः स्वः दीपस्थदेवतायै नमः प्रार्थना पूर्वकं नमस्करोमि ।

भैरव प्रणाम -

निम्न मन्त्र से महाभैरव का ध्यान करते हुए पुष्पाक्षत आदि समर्पित कर नमस्कार करें।

ॐ तीक्ष्णदंष्ट्र महाकाय कल्पान्त दहनोपम। भैरवाय नमस्तुभ्यं अनुज्ञां दातुमर्हसि ॥

घण्टापूजनम् -
अब घण्टा को दीपक के दक्षिण भाग में स्थापित करें और हाथ में गंध, अक्षत एवं पुष्प लेकर निम्नलिखित मन्त्र से पूजन करें।

ॐ सुपर्णो सिगरुत्मौस्त्रिवृत्ते शिरोगायत्रञ्चक्षुर्वृहद्रथन्तरेपक्षौ । स्तोमऽआत्त्माच्छन्दार्थ स्यङ्गानियजूधं षिनाम ॥ सामतेतनूर्वामदेव्यै य्यज्ञायज्ञियम्पुच्छन्धिष्ण्ण्याः शफा:॥ सुपर्णोसिगरुत्मान्दिवङ्गच्छ स्वः पत॥ ॐ भूर्भुवः स्वः घण्टस्थगरुणाय नमः, सर्ववाद्यमयीघण्टाय नमः गरुडं आवहयामि स्थापयामि सकल पूजनार्थे गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि।

अब हाथ में पुष्प लेकर निम्नलिखित मन्त्र से प्रार्थना करें -

ॐ आगमर्थन्तु देवानां गमनार्थं तु रक्षसाम्। कुरु घण्टे वरं नादं देवतास्थान सन्निधौ ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः घण्टस्थ गरुणाय नमः प्रार्थना पूर्वकं नमस्करोमि ।

शङ्ख पूजनम् -

शंख देवताओं के बायें भाग में स्थापित करें हाथ में गंध, अक्षत एवं पुष्प लेकर निम्नलिखित मन्त्र से शंख पूजन करें एवं एक आचमनी जल डाले -

ॐअग्ग्रिऋषिः पवमानः पाञ्चज यः पुरोहितः। तमीमहे महागयम्॥ उपयामगृहीतो स्यग्ग्रयेत्त्वा व्वर्चसऽएषते योनिरग्नयेत्त्वा व्वर्चसे॥

पुण्यस्त्वं शङ्ख पुण्यानां मङ्गलानां च मङ्गलम्।
विष्णुना विधृतो नित्यं अतः शान्तिप्रदो भव ॥

शङ्ख चन्द्रार्क दैवत्यं वरुणं चाधिदैवतम्।
पृष्ठे प्रजापतिं विद्यात् अग्रे गङ्गा सरस्वती॥

त्रैलोक्ये यानि तीर्थानि वासुदेवस्य चाज्ञया।
शङ्ख तिष्ठन्ति वै नित्यं तस्मात् शङ्ख प्रपूजयेत्॥

ॐ भूर्भुवः स्वः शङ्खस्थदेवतायै नमः शङ्खस्थदेवताम् आवहयामि स्थापयामि सकल पूजनार्थे गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि नमस्करोमि ।

शङ्खमुद्रां का प्रदर्शन करें। अब हाथ में अक्षत पुष्प लेकर निम्नलिखित मन्त्र से प्रार्थना करें -

त्वं पुरा सागरोत्पन्नो विष्णुना विधृतः करे।
निर्मितः सर्वदेवैश्च पाञ्चजन्य नमोऽस्तु ते ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः शङ्खाधिपतये नमः प्रार्थना पूर्वकं नमस्करोमि ।

 

गणेशाऽम्बिकापूजनम् ( गणेश अम्बिका का पूजन ) -

गणेश और अम्बिकाजी का ध्यान करें -

हाथ में अक्षत-पुष्प लेकर गणेश और अम्बिकाजी का ध्यान करें एवं ध्यान कर अक्षत-पुष्प गणेश और अम्बिकाजी के श्रीचरणों में छोड़ दें -

गजाननं भूतगणादि सेवितं कपित्थ जम्बूफल चारुभक्षणम् ।
उमासुतं शोकविनाश कारकं नमामिविघ्नेश्वर पादपङ्कजम्॥
या श्रीः स्वयं सुकृतिनां भवनेष्य लक्ष्मीः पापात्मनां कृतधियां हृदयेषु बुद्धिः ।
श्रद्धासतां कुलजनप्रभवस्य लज्जा तां त्वां नताः स्म परिपालयदेवि विश्वम्॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः ध्यायामि ध्यानं समर्पयामि।

गणेश एवं अम्बिकाजी का आवाहन -
हाथ में अक्षत पुष्प लेकर निम्न लिखित मन्त्र से गणेश एवं अम्बिकाजी का आवाहन करें -

ॐ गणानान्त्वागणपति हवामहे प्रियाणान्त्वा प्रियपति हवामहे निधीनान्त्वा निधिपति हवामहेव्वसोमम । आहमजानिगर्भधमा त्वमजासि गर्भधम्॥
ॐ अम्बेऽअम्बिकेऽम्बालिके नमानयतिकश्चन। स सस्त्यश्श्वकः सुभद्रिकां काम्पीलवासिनीम्॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः आवाहयामि स्थापयामि आवाहनार्थे अक्षतान् समर्पयामि।

प्राण-प्रतिष्ठापनम् -

ॐ मनोजूतिर्जुषतामाज्ज्यस्यबृहस्प्पतिर्य्यज्ञमिमन्तनो त्वरिष्टंय्यज्ञ समिमन्दधातु ॥ व्विश्वेदेवासऽइहमादयन्ता मों३॥ प्रतिष्ठ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः सुप्रतिष्ठिते वरदे भवेताम्।

(हाथ से स्पर्श कर प्रतिष्ठा करें)

आसनम् -

ॐ पुरुषऽएवेद सर्व्वय्यद्भूतैय्यच्च भाव्यम्। उतामृतत्त्वस्ये शानो यद्ने नातिरोहति ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः आसनार्थे पुष्पं समर्पयामि।

(गणेशाम्बिका के समीप आसन के निमित्त पुष्प छोड़ें।)

पाद्यम् (चरण प्रक्षालन) -

ॐ एतावानस्यमहिमा तोज्यायाँश्चपूरुषः ॥
पादोस्य व्विश्वाभूतानि त्रिपादस्या मृतन्दिवि।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः पाद्योः पाद्यम् समर्पयामि।

(गणेशाम्बिका के चरणों का प्रक्षालन करे)

हस्तयोः अर्घ्यम् (गणेशाम्बिका को अर्घ्य देना ) -

ॐ त्रिपादूर्ध्वऽउदैत्त्पुरुषः पादोस्यैहाभवत्त्पुनः ॥
ततोव्विष्ष्वङ् व्व्यक्क्रामत्सा शनानशनेऽअभि ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः हस्तयोः अर्घ्यम् समर्पयामि।

(गणेशाम्बिका को अर्घ्य दें)

मुखे आचमनीयम् -

ॐ ततोव्विराड जायतव्विराजोऽअधिपूरुषः ॥
सजातोऽअत्त्यरिच्च्य तपश्च्चाद्भूमि मथोपुरः॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः मुखे आचमनीयम् समर्पयामि।

(एक आचमनी जल से मुख घुलायें)

सर्वाङ्गेस्नानम् -
तस्माद्यज्ज्ञात्सर्व्वहुतः सम्मृतम्पृषदाज्ज्यम् ॥
पशूस्तौश्चक्क्रे व्वायळ्या नारण्याग्राम्याश्चजे॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः सर्वाङ्गेस्नानं समर्पयामि।

(शुद्ध जल से सर्वाङ्ग स्नान करायें)

मिलित-पञ्चामृत स्नानम् -

ॐ पञ्चनद्यः सरस्वतीमपियन्ति सम्स्रोतसः ।
सरस्वती तु पञ्चधा सो देशे भवत्सरित्॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः पञ्चामृत स्नानं समर्पयामि।

(पञ्चामृत से स्नान करायें)

शुद्धोदकस्नानम् -

ॐ देवस्यत्त्वा सवितुः प्रसवैश्श्विनोर्खाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्याम्॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः शुद्धोदकस्नानं समर्पयामि।

(शुद्ध जल से स्नान कराएँ)

गन्धोदकस्नानम् -

ॐगन्धर्व्वस्त्वा व्विश्वावसुः परिदधातुव्विश्वस्यारिष्टच्चै यजमानस्य परिधिरस्यग्निरिडऽईडितः ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः गन्धोदकस्नानं समर्पयामि।

(चन्दन मिश्रित जल से स्नान करायें)

शुद्धोदकस्नानम् -

ॐ शुद्धवालः सर्वशुद्धवालो मणिवालस्तऽआश्विनाः श्येतः श्येताक्षोऽरुणस्ते रुद्राय पशुपतये कर्णायामा अवलिप्तारौद्रा नभोरूपाः पार्जन्याः।।

गङ्गे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति।
नर्मदे सिन्धुकावेरि स्नानार्थं प्रतिगृह्यताम्।।

ॐ भूर्भुवः स्वः गणेशाम्बिकाभ्यां नमः, शुद्धोकस्नानं समर्पयामि।

अधोवस्त्रम्-

ॐ युवासुवासाः परिवीतऽआगात् स उखेयान् भवति जायमानः । तन्धीरासः कवय उन्नयन्ति स्वाध्यो मनसा देवयन्तः ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः अधोवस्त्रं समर्पयामि, आचमनं समर्पयामि।
(अधोवस्त्र चढ़ाएं एवं जल छोड़ें)

यज्ञोपवीतम् :-

ॐ यज्ञोपवीतं परमं पवित्रं, प्रजापतेर्यत् सहजं पुरस्तात्। आयुष्यमग्रचं प्रतिमुञ्च शुभ्रं, यज्ञोपवीतं बलमस्तु तेजः ।। ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशायनमः यज्ञोपवीतं समर्पयामि। आचमनंसमर्पयामि, करौ प्रक्षाल्य।
(जनेऊ अर्पण करें। पुनः जल छोड़ें एवं हाथ यो लें। )

उपवस्त्रम् : -

ॐ सुजातोज्ज्योतिषा सह शर्म व्वरूथ मास दत्स्वः । व्वासोऽअग्ने व्विश्वरूपः संव्ययस्व व्विभावसो ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः उपवस्त्रं समर्पयामि। वस्त्रान्ते आचमनीयं जलं समर्पयामि, करी प्रक्षाल्य।

(गणेशाम्बिका को उपवस्त्र चढ़ायें। पुनः जल छोड़े, एवं हाथ धो लें। )

गन्धम् (चन्दनम्) :-

ॐ त्वाङ्गधर्व्वाऽअखनैस्त्वा मिन्द्रस्त्वाम्बृहस्पतिः। त्वामोषधे सोमो राजा व्विद्वान्यक्ष्मा दमुच्च्यत् ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्विकाभ्यां नमः चन्दनं समर्पयामि।
(चन्दन लगायें।)

अक्षतान् (चावल) :-

ॐ अक्षन्नमीमदन्त हह्यवप्रियाऽअधूषत्। अस्तोषत स्वभानवो व्विप्रा नविष्ठया मतीयोजान्विन्द्रते हरी।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः अक्षतान् समर्पयामि।
(अक्षत चढ़ायें)

पुष्पाणि-पुष्पमाल्याम् :-

ॐ ओषधीः प्रतिमोदध्वं पुष्पवतीः प्रसूवरीः। अश्वाऽइव सजित्त्वरीव्र्वी रुथः पारयिष्ण्णवः ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः पुष्पाणि पुष्पमाल्यां च समर्पयामि।
पुष्प एवं पुष्प माला चढ़ायें।

विल्वपत्रम् :-

ॐ नमोबिल्म्मिने च कवचिने च नमो व्वम्मिणे च व्वरूथिनेचनमः श्रुताय च श्रुतसेनाय च नमो दुन्दुब्ध्या य चा हनत्र्याय च।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः विल्वपत्रं समर्पयामि।
(वेलपत्र चढ़ायें।)

दूर्वाङ्करान् :-

ॐ काण्डात् काण्डात् प्ररोहन्ती परुषः परुषस्परि। एवानो दुव्र्वे प्रतनु सहस्रेण शतेन च।।
दूर्वाङ्करान्सुहरितान् अमृतान् आनीतांस्तव पूजार्थ गृहाण मङ्गलप्रदान् । गणनायक ।। ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः दुर्वाङ्करान् समर्पयामि।।

(दुर्वाङ्गुर चढ़ायें)

नानापरिमलद्रव्याणि :-

ॐ अहिरिवभोगैः पर्येति बाहुङ्ग्याया हेतिम्परि बाधमानः । हस्तघ्नो व्विश्वा व्वयुनानि व्विद्वान्पुमान्पुमा सम्परिपातुव्विश्श्वतः ।। ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्विकाभ्यां नमः नानापरिमल द्रव्याणि समर्पयामि।
(गणेशाम्बिका को अबीर गुलाल हल्दी आदि चढ़ाये। )

सुगन्धित द्रव्याणि :-

ॐ त्र्यम्बकंव्यजामहे सुगन्धिम्पुष्टि वर्द्धनम् ।। उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीय मा मृतात् ।। त्र्यम्बकं यजामहेसुगन्धिम्पतिवेदनम् ।। उर्ध्वा रुकमिव बन्धनादितोमुक्षीय मा मुतः ।। ॐभर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः सुगन्धित द्रव्यं समर्पयामि।
(इत्र आदि चढ़ायें।)

सिन्दूरम् :-

सिन्धोरिवप्प्राध्वनेशूधनासोव्वातप्प्रमियः पतयन्ति यह्वाः घृतस्य धाराऽ अरुषोनव्वाजीकाष्ठाभिन्दन्नम्मिभिः पित्र्वमानः ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्विकाभ्यां नमः सिन्दूरं समर्पयामि।

(सिन्दूर चढ़ायें)

धूपम् :-

ॐ धूरसिधूर्व्वधूर्व्वन्तंधूर्व्वतंव्योस्मान् धूर्व्वतितंधूर्व्वयं व्वयन्धू र्खामः । देवानामसिव्वह्नितमः सस्नितमं पप्रितमञ्जुष्ट तमन्देवहुतमम् ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः वृपं आध्रापयामि।

(धूप अर्पण करें)

दीपम् :-

ॐ चन्द्रमामनसोजा तश्चक्षोः सूर्योऽअजायत। श्रोत्राद्वायुश्चप्प्राणश्च मुखादग्नि रजायत ।।
ॐ अग्निज्योतिज्योतिरग्निः स्वाहासूर्योज्ज्योतिज्योतिः सूर्यः स्वाहा। अग्निर्व्यर्थोयोतिर्व्वर्चः स्वाहा सूर्योव्वर्वोज्योतिर्व्वर्चः स्वाहा। ज्योतिः सूर्यः सूर्योज्ज्योतिः स्वाहा ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः प्रत्यक्ष दीपंदर्शयामि, आचमनं समर्पयामि।
(दीपक के समीप बावल छोड़कर हस्त प्रक्षालन करें। )

अथ गणेशाङ्ग पूजनम् :-

वामहस्ते गन्धाक्षत-पुष्पाणि गृहीत्वा गणेशाङ्ग पूजनम् कुर्यात्।
(गन्ध, अक्षत एवं पुष्प आदि में भगवान् गणेशजी के अङ्गों का पूजन करें।)

ह्रीं गणेश्वराय नमः पादौ पूजयामि। ह्रीं विघ्नराजाय नमः जानुनीं पूजयामि। ह्रीं आखुवाहनाय नमः ऊरुं पूजयामि। ह्रीं हेरम्बाय नमः कटिं पूजयामि। ह्रीं कामारिसूनवे नमः नाभिं पूजयामि। ह्रीं लम्बोदराय नमः उदरं पूजयामि। ह्रीं गौरीसुताय नमः स्तनौ पूजयामि। ह्रीं गणनायकाय नमः हृदयं पूजयामि। ह्रीं स्थूल कण्ठाय नमः कण्ठं पूजयामि। ह्रीं स्कन्दाग्रजाय नमः स्कन्धौ पूजयामि। ह्रीं पाशहस्ताय नमः हस्ती पूजयामि। ह्रीं गजवक्त्राय नमः वक्त्रं पूजयामि। ह्रीं विघ्नहर्वे नमः ललाटं पूजयामि। ह्रीं सर्वेश्वराय नमः शिरः पूजयामि। ह्रीं गणाधिपाय नमः सर्वाङ्ग पूजयामि।

आवरण पूजनम् (अक्षतैः पूजयेत्) :-
बायें हाथ में अक्षत लेकर आवरण पूजन करें।

ह्रीं सुमुखाय नमः। ह्रीं एकदन्ताय नमः। ह्रीं कपिलाय नमः। ह्रीं गजकर्णाय नमः। ह्रीं लम्बोदराय नमः। ह्रीं विकटाय नमः। ह्रीं विघ्ननाशाय नमः। ह्रीं विनायकाय नमः। ह्रीं धूम्रकेतवे नमः । ह्रीं गणाध्यक्षाय नमः। ह्रीं भालचन्द्राय नमः। ह्रीं गजाननाय नमः।

गन्धाक्षत पुष्पाण्यादाय :-

अभीष्टसिद्धि मे देहि शरणागत वत्सल। भक्त्या समर्पये तुभ्यं समस्तावरणार्चनम् ।।
ॐ भूर्भुवः स्वःसुमुखादि समस्तवरण देवताभ्यो नमः गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि।

हस्ते जलमादाय-

अनेन गणपत्याङ्गवरण देवताः पूजनेन सिद्धिबुद्धिसहिताय महागणपत्तिः प्रीयताम्।

नैवेद्यम् :-

ॐनाब्भ्याऽआसीदन्तरिक्षः शीष्र्णोद्यौः समवर्त्तत । पद्भ्यां भूमि हिंशः श्रोत्रात्तथा लोकों २।। अकल्प्पयन् ।।

ॐ नाभ्या आसीदन्तरिक्षः शीष्र्णोद्यौः समवर्त्तत ।
पद्भ्यां भूमिर्दिशः श्रोत्राँत्तथा लोकाँ2 अकल्पयन्।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेणाम्विकाष्णां नमः नैनेयं निनेदगामि, नैवेद्यान्ते आचमनीगं जलं समर्पयामि। धेनुमुद्रयाऽमृतीकृत्य ग्रासमुद्राः प्रदर्शयेत्।

भोग लगाएँ तदनन्तर चेनु-मुद्रा से अमृती करण करें एवं योनिमुद्रा दिखाये तथा घण्टी बजायें। पश्चात् पञ्चग्रास मुद्रा दिखाकर प्रत्येक मुद्रा में जल छोड़ते जायें।

ॐ प्राणाय स्वाहा। ॐअपानाय स्वाहा। ॐव्यानाय स्वाहा।
ॐ उदानाय स्वाहा। ॐ समानाय स्वाहा। मध्ये-मध्ये पानीयं उत्तरा-पोशनार्थे जलं समर्पयामि। हस्तौ प्रक्षाल्य ।

ऋतुफलम् :-

ॐ याः फलिनीर्य्याऽअफलाऽ अपुष्पायाश्श्वपुष्पिणीः।
बृहस्पति प्रसूतास्ता नो मुञ्चत्वः हसः ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्विकाभ्यां नमः ऋतुफलं समर्पयामि।

(ऋतुफल चढ़ाये)

मुखवासार्थे ताम्बूलम् :-

ॐ यत्पुरुषेणहविषा देवायज्ञमतन्वत।
व्वसन्तोऽस्यासीदा ज्ज्य‌ङ्ग्रीष्मऽ इध्मः शरद्धविः ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्विकाभ्यां नमः मुखवासार्थे ताम्बूलं समर्पयामि।

(गणेशाम्बिका को पान, सुपाड़ी, लौंग और इलायची चढ़ायें। )

श्रीफलम् (नारिकेल फलम्) :-

ॐ श्रीश्चतेलक्ष्‌मीश्चपत्क्या वहोरात्रेपार्श्वेनक्षत्राणि रूपमश्विनौ व्यात्तम् ।
इष्णन्निषाणा मुम्मऽइषाण सर्वलोकम्मऽइषाण ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्विकाभ्यां नमः श्रीफलं समर्पयामि।
(नारियल चढ़ायें)

दक्षिणा द्रव्यम् :-

ॐ हिरण्य गर्भः समवर्त्तताग्रे भूतस्य जातः पतिरेकऽआसीत् ।
सदाधार पृथिवीन्द्यामुतेमाङ्कस्मै देवायहविषा विधेम ।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः कृतायाः पूजायाः साद्गुण्यार्थे द्रव्यदक्षिणां समर्पयामि।
(गणेशाम्बिका को दक्षिणा (रुपये) चढ़ायें)

विशेषार्ध्यम् :-

जल, गन्धाक्षत, फल-पुष्प, दूर्वा, दक्षिणा, एकस्मिन्पात्रे-प्रक्षिप्य अवनिकृत जानुमण्डलंकृत्वा, अर्घ्यपात्रं अञ्जलिना गृहीत्वा मन्त्रान् पठेत्ः-
ॐ रक्षरक्ष गणाध्यक्ष रक्ष त्रैलोक्यरक्षक।
भक्तानामभयं कर्ता त्राता भव भवार्णवात् ।।
द्वैमातुर कृपासिन्धो वाण्मातुराग्रज प्रभो।
वरदस्त्वं वरं देहि वाञ्छितं वाञ्छितार्थद ।।
सदा मम। अनेन सफलार्येण सफलोऽस्तु
ॐ भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः विशेषाध्यं समर्पयामि।

जल-गन्ध-अक्षत-फल-पुष्प-दूर्वा-दक्षिणा एक पात्र में एकत्रित कर गणेशजी एवं गौरीजी को विशेषाष्यं चढ़ायें।

प्रार्थना :-

(हस्ते अक्षत-पुष्पाणि गृहीत्वा प्रार्थनां कुर्यात्)

ॐ विघ्नेश्वराय वरदाय सुरप्रियाय, लम्बोदराय सकलाय जगद्धिताय।
नागाननाय श्रुतियज्ञ विभूषिताय, गौरीसुताय गणनाथ नमो नमस्ते।।
भक्तार्ति नाशन पराय गणेश्वराय, सर्वेश्वराय शुभदाय सुरेश्वराय।
विद्याधराय विकटाय च वामनाय, भक्त प्रसन्न वरदाय नमो नमस्ते।।
नमस्ते ब्रह्मरूपाय विष्णुरूपाय ते नमः।
नमस्ते ब्रह्मरूपाय करिरूपाय ते नमः ।।
विश्वरूपस्व रूपाय नमस्ते ब्रह्मचारिणे।
भक्तप्रियाय देवाय नमस्तुभ्यं विनायक ।।
लम्बोदर नमस्तुभ्यं सततं मोदकप्रिय ।
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ।।
त्वां विघ्न शत्रुदलनेति च सुन्दरेति भक्तप्रियेति सुखदेति फल प्रदेति।
विद्या प्रदेत्यघहरेति च येस्तु वन्ति तेभ्यो गणेश वरदो भव नित्यमेव ।।
गणेश पूजने कर्म यन्न्यूनमधिकं कृतम् ।
तेन सर्वेण सर्वात्मा प्रसन्नोऽस्तु सदा मम।।
ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीगणेशाम्बिकाभ्यां नमः प्रार्थना पूर्वकं नमस्करोमि ।

समर्पणम्ः-

अनया पूजया गणेशाम्बिके प्रीयेतां न मम।।
हाथ में जल लेकर गणेशाम्बिकाजी के श्रीचरणों में छोड़े दें।

 

***********

www.indianstates.in